de Rijks Normaalschool
Enkele tientallen jaren was er in Buitenpost een bloeiende Rijks Normaalschool waar werd opgeleid voor de onderwijzersakte LO en voor de akte vak J (vrije en orde-oefeningen) en H (nuttige handwerken). Naarmate de Rijks Kweekscholen begin jaren '20 de opleiding overnamen verdwenen de zogenaamde Normaalscholen. Deze kweekscholen werden toen op verscheidene plaatsen gesticht, onder anderen in Drachten en in Heerenveen voor het openbaar onderwijs.
De lessen werden gegeven door hoofden van scholen
uit de naburige dorpen. Toen ik in 1910 toegelaten werd tot de
voorbereidende klas – die was er ook – waarvan de lessen gegeven
werden in het lokaal naast de pastorie van de Nederlands Hervormde
Kerk (later het Trefpunt, rechts op de foto). Destijds was
D. Oosterkamp, h.d.s. in Bergum directeur Van de
Normaalschool. Die voor bereidende klas. Deze duurde twee jaar en
leidde de leerlingen op voor het toelatingsexamen van de
normaallessen. De leraar was dhr. Stuiveling vader van de
bekende professor Garmt Stuiveling. Hij woonde in een fraai huis
aan de weg naar Groningen. Toen Oosterkamp met pensioen ging volgde
hij Stuiveling op als directeur Rijks Normaalschool. Hij volgde ook
J. Dijkstra op als hoofd Openbare Lagere School te Buitenpost.
De Rijks Normaalschool lessen werden gegeven op woensdag- en
zaterdagmiddag en vrijdags na vijf uur.
Leraren waren Jentsje Dijkstra, h.d.s. uit Buitenpost, tekenen
en wiskunde; Westerbrink, h.d.s. uit Kollum, Nederlandse Taal;
Wijma, onderwijzer uit Kollum vak J., Van der Wal, h.d.s. uit
Augustinusga, zang en rekenkunde 1e en 2e klas; H. Gietema,
h·d.s. uit Kooten, natuurkunde; mej. Haagsma uit Kooten,
nuttige handwerken; S. Koopal, h.d.s. Twijzel, vaderlandse en
algemene geschiedenis; Van Balen Walter, h.d.s. uit Oenkerk, plant-
en dierkunde; een dokter uit Kollum, gezondheidsleer, alleen 4e
leerjaar; D. Oosterkamp, pedagogiek en methodiek en
rekenkunde, 3e en 4e leerjaar. De studenten brachten wat leven in
de brouwerij. In de pauzes aten ze hun boterhammen in verschillende
huizen. Dat waren gezusters Bosma (alleen meisjes!) aan de Rijksweg
naar Groningen. Verder Spaanstra, gemeentepolitieman en bode, deze
woonde aan de Schoolstraat, dicht bij de Openbare Lagere School.
Bij hotel Bolling en Smit waren ook enkelen. We betaalden zeven
stuivers per week, kregen een kop thee bij de boterham. Bij de
gezusters Bosma (rechts op de foto in de deuropening van hun
woning) waren ook vijf meisjes uit de stad Groningen, leerlingen
uit Grijpskerk en Hardegarijp die daar wachtten op het vertrek van
de treinen.
Onze leerboeken bestelden we bij drukkerij en boekhandel IJlstra. Later kwam er nog een boekhandel bij: Kalis, tegenover hotel Smit. De Rijks Normaalschool had niet genoeg aan de drie lokalen van de Openbare Lagere School. Lessen werden ook gegeven in de Bewaarschool: kleuterschool in de Kerkstraat en in het Nutsgebouw aan de Kuipersweg. In de twintiger jaren is deze opleiding verdwenen. Wanneer precies weet ik niet, maar een telefoontje naar de onderwijsinspectie kan uitkomst bieden. Van 1910 tot en met 1916 fietste ik naar Buitenpost vanaf Kooten (5 kilometer afstand). ’s Winters met de carbidlamp op. Wat gaven die een licht! In het laatst van de Eerste Wereldoorlog reden de auto’s niet. Dokter en ook directeur Oosterkamp reden in een koetsje met één paardekracht. Ik herinner me ook nog de zomerkermis in Buitenpost: de diskes en liedjeszanger stonden langs de Rijksweg. Wat een rust. Mijn vader vertelde dat op een uithangbord van hotel de Roskam (vader was geboren in 1870) een vierregelig versje stond:
Hier hangt men de roskam uit.
Weet je wel wat dat beduidt?
’t Is niet voor ’t kleed of om je luizen.
Maar om jou de zak te pluizen.
Deze hotelhouder kwam wel voor de waarheid uit. Maar kende zijn pappenheimers te goed om voor schade te duchten!
Foto:
(@copyright/tekst: Minne Posthumus/www.binnenbuitenpost.nl -1114)
(@copyright: www.binnenbuitenpost.nl - 2015)