In de jaren '40, ’50 en ’60 van de vorige eeuw hebben veel Buitenposters, bij gebrek aan beter, in een knik van de Buitenpostervaart gezwommen. In de volksmond droeg het de naam 'het oude zwembad'. Met de komst van zwembad It Paradyske begin jaren '70 van de vorige eeuw tussen Buitenpost en Kollum verloor het die functie. Oorspronkelijk had het echter een heel andere functie voor de scheepvaart en nu valt het in de categorie bijzonder natuurgebied. In dit artikel iets over de geschiedenis van dit bijzondere plekje ten zuiden van ons dorp in de Twijzeler Mieden.

het oude zwembad vanaf de westkant gezien

Het oude zwembad in de Twijzeler Mieden vanaf het westen gezien.

Historie

De Buitenpostervaart is waarschijnlijk in de tweede helft van de zestiende eeuw gegraven. Deze verbinding tussen Buitenpost en het Prinses Margrietkanaal was eeuwenlang van essentieel belang voor ons dorp door haar vervoersfunctie. In de vaart zitten twee karakteristieke haakse knikken die door haar vorm in het dorp de aanleiding waren voor de bijnaam 'de spikerboor'. De om de vaart gelegen Twijzelermieden waren lang een slecht toegankelijk gebied. Door haar lage ligging is het nat en de bodem bleek niet erg vruchtbaar. De grond was lang in gebruik bij keuterboertjes en leverde ook enkele eeuwen veen voor turf. De economische crisis die in 1929 begon riep de Werkverschaffing in het leven. Tal van langdurig werklozen werden ingezet voor grootschalige grondprojecten. Ook de Twijzelermieden werden aangepakt, streven was om een steviger en vruchtbaarder bodem te maken. Grote hoeveelheden aarde en zand werden naar de Rohelsterpolder gevoerd en over de Mieden verspreid. Het materiaal werd aangevoerd per schip, vaak met duwbakken. Het meeste zand werd opgediept uit het Prinses Margrietkanaal, maar ook aangevoerd van de in aanleg zijnde vliegbasis Leeuwarden. Om dit vervoer te vergemakkelijken werd een ronde poel bij 'de knikken' uitgegraven waar de duwbakken gekeerd konden worden. Maar ook de Buitenposter jeugd, net als veel ouderen, gingen van deze door mensenhand gemaakte plek gebruik maken. Door de relatieve en aflopende ondiepte was het een prima speel- en zwemgelegenheid.

de plaats van het oude zwembad op een topografische kaart

De plaats van het oude zwembad op een topografische kaart.

Sport en recreatie

De gemeente Achtkarspelen leverde ook haar bijdrage. Die medewerking bestond uit aanleg van eenvoudige voorzieningen en onderhoud. De zogenaamde zwembadreed vanaf de Oude Dijk naar de zwempoel werd begaanbaar gemaakt. Er werd zelfs een zandstrandje aangelegd en er kwam een wc te staan. De omliggende bosjes (struikgewas) deden dienst als verkleedcabine. Maar dikwijls sprong de jeugd spontaan en zonder enige vorm van schaamte pardoes in het water. Niet alleen uit Buitenpost maar ook jongens en meisjes uit Twijzel, Augustinusga, Gerkesklooster en Stroobos deden daar vrolijk aan mee. Het zwemvertier gebeurde zonder goed toezicht en daardoor ging het ook wel eens mis. In 1948 verdronk een arbeider uit Buitenpost en begin jaren '50 een 17-jarige jongen.

de plaats van het oude zwembad op een topografische kaart

Zwemmen in het 'oude zwembad in de Twijzeler Mieden, datum onbekend.

Koninklijke tussenkomst?

In 1961 bezocht koningin Juliana onze streek en deed ook Buitenpost aan. In het Jeltingahuis informeerde de koningin naar de voorzieningen in onze omgeving en hoe er gezwommen werd. Daarop antwoordde de huisarts dr Koning: "Majesteit, onze kinderen zwemmen in een modderpoel", daarmee doelend op het oude zwembad. Later werd gesuggereerd dat dit stukje plat geleverde informatie\ bij had gedragen in een keer ten goede. Dat lijkt twijfelachtig dat er sprake is geweest van 'royale interventie'. Feit is wel dat, na decennia van grote ijver voor een zwemvoorziening door verschillende plaatselijke belangen in de omgeving, begin jaren '70 It Paradyske werd gebouwd. Het moderne buitenbad maakte het 'oude zwembad' overbodig.

Huidige situatie

De Buitenpostervaart werd begin jaren '80 door een sluisje bij het Prinses Margrietkanaal afgesloten. Beroeps- en recreatievaart werd praktisch onmogelijk en de natuur nam het gebied weer over. Begin twintigste eeuw maakte de Survival-groep Kootstertille en omstreken nog gebruik van de gelegenheid en hield daar haar oefeningen/trainingen. De Survival-groep is ondertussen verhuisd en het oude zwembad heeft nu de status van beschermd natuurgebied.