Nu er plannen zijn om het dorp weer met een nieuwe wijk in het voormalige grondgebied van Lutjepost uit te breiden, is het een aardig moment om eens terug te zien in de historie. Buitenpost is van oorsprong een agrarisch wegdorp. De plaats was vanouds over land betrekkelijk goed bereikbaar en had waarschijnlijk sinds de 16e eeuw een verbinding over water met het Kolonelsdiep, via de Buitenpostervaart. Buitenpost was, voordat de treinverbinding er in 1866 kwam, een pleisterplaats voor het verkeer tussen Leeuwarden en Groningen. De paarden van de postkoets en de diligence werden bij herberg ‘De Roskam’ in het centrum van het dorp verwisseld en de reizigers konden daar wachten. Het dorp had enige allure als gevolg van de functie van hoofdplaats van de grietenij (gemeente) en de aanwezigheid van een aantal states en deftige burgerwoningen.
Omstreeks 1880 bestond verweg het grootste gedeelte van de bebouwing nog altijd langs de rijksstraatweg (West, Voorstraat, Oost) en de Kerkstraat. Rond het kruispunt, ook wel de Bakkershoek genoemd, was de bebouwing veel dichter en daar lag de dorpskern. Er was een haventje aan het uiteinde van de Buitenpostervaart bij de dorpskerk, waar onder andere de beurtschepen lagen. Omstreeks 1893 breidde de plaats zich vooral uit in noordelijke richting (Stationsstraat, Jeltingalaan, en Herbrandastraat). Aan de Stationsstraat en de Voorstraat verrezen villa’s en rentenierswoningen. Aan de Schoolstraat en de Herbrandastraat meer bescheiden woningen. Aan laatstgenoemde straat stonden huizen van de woningstichting. In zuidelijke richting groeide het dorp aanvankelijk op wat kleinere schaal uit. Na ongeveer 1910 kwamen er aan de Kuipersweg, behalve verschillende woningen, ook een lagere school en een ULO-school (1922). Een bijzonder gebouw aan deze weg is een tramremise uit Leeuwarden, die omstreeks 1920 per schip naar Buitenpost werd verplaatst en vele jaren als kolenopslagplaats van de familie Jansen heeft gefungeerd.
In het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw werd er ook
een begraafplaats aangelegd. Sinds 1945 hoort het voormalige dorp
Lutjepost bij Buitenpost. Kort na de tweede wereldoorlog kwam
bebouwing aan de zuidwestzijde van het dorp, waaronder de Park- en
Eringalaan, Haersma de Withstraat, Beatrixstraat en Irenestraat -
wat op het onderste kaartje kan worden gezien. Buitenpost kreeg
daarbij een park en sportveld. Het haventje bij de dorpskerk
verdween en de vaart werd ingekort. Na omstreeks 1960 kwamen er in
vrij korte tijd verschillende grootschalige uitbreidingen tot stand
en wel in zuidelijke richting. Enkele voorbeelden: de wijk rondom
het paardensportterrein, het Molenerf, de Mounewyk en nu zit de
realisering van de wijk Buitenpost-Lutjepost er aan te komen.
Eerst na 1945 begon er een behoorlijke groei in het aantal inwoners
van Buitenpost te komen. Van 1856 tot 1940 ging dit langzaam, van
668 tot 977. Dat was dus een heel bescheiden groei van ruim 300 in
een periode van 84 jaar. Maar na 1960 kwam er schot in. In
laatstgenoemd jaar liep het op tot de 3000, nu in 2006 zijn we
ongeveer het dubbele aantal genaderd en vinden we met z’n allen
onderdak in totaal ruim 2300 woningen.
(Bibu-0606)
(@copyright: www.binnenbuitenpost.nl - 2015)