het Nut speelde een belangrijke rol

Als oud-bestuurslid van het Nutsdepartement Buitenpost vertelt Roel Roosma iets over de historie van ‘Het Nut’ en de periode dat hij bestuurslid was.

Voor de oorlog werd het culturele leven niet alleen bepaald door de muziekkorpsen, zangverenigingen, kinderkoor, Fryske Krite en het Strijkje, maar was ook het Nutsdepartement actief op dit gebied. ‘Het Nut’ organiseerde lezingen en liet een cabaretgroep of toneelvereniging van buiten optreden in de Roskam of zaal Klamer. Daarnaast was er de Nutsbewaarschool onder leiding van juffrouw Lutske van der Velde. Verder de Nutsbibliotheek met ‘s winters de leesportefeuille voor de leden, de Nuts-spaarbank en de exploitatie van zes woningen in het Nutsgebouw aan de Kuipersweg. Deze woningen kun je beschouwen als de voorlopers van de sociale woningbouw. In het Nutsgebouw werd les gegeven aan jonge timmerlieden en schilders. Het hoofd van de openbare school Piet Stuiveling gaf daar les in taal, rekenen en meetkunde. Voor het technisch tekenen werd les gegeven door architecten. Vele bekende timmerman-aannemers uit deze omgeving hebben hier hun technische opleiding gehad, onder andere P.N. Bulthuis, Th. Kats uit Surhuizum en Jac. Dalstra uit Twijzel. Zelf heb ik ook nog een jaar les gehad in technisch tekenen. Doordat er een LTS kwam in Kollum en Surhuisterveen werd kort na de oorlog de cursus stopgezet.

Zo waren er meer activiteiten die door de overheid of andere instanties werden overgenomen. De Nuts-spaarbank werd losgekoppeld van het Nutsdepartement en ging als zelfstandige bank verder. Later ging het op in de Bondsspaarbank en daarna de Friesland bank. Door de oprichting van de Iepenbiere bibliotheek was ook de Nutsbibliotheek niet meer nodig. Het boekenbezit werd geschonken aan de nieuwe bibliotheek. De bewaarschool van juffrouw Luts werd na de oorlog kleuterschool. Nog wel in het oude gebouw aan de Kerkstraat met als dependance het Nutsgebouw. Toen deze gebouwen niet meer aan de eisen van de tijd voldeden werden er plannen gemaakt voor het bouwen van een nieuwe kleuterschool. Vooral mevrouw Wichers-Brons en Tj. Voolstra van het Nut hebben samen met de schoolleiding veel werk verzet. Uiteindelijk kon er een nieuwe school gebouwd worden naar het ontwerp van architect Otten. Enige jaren later werd ook deze school overbodig door de integratie in het basisonderwijs. De gemeente kocht toen het gebouw om op die plaats het nieuwe politiebureau te bouwen. Wederom ging een activiteit van het Nut verloren. Door de oprichting van de Culturele raad in de gemeente, waarin de ambtenaren Joh. Siderius, Hofstee-Holtrop en D. Veenstra een belangrijke rol speelden werd het culturele werk nieuw leven ingeblazen. Dat resulteerde in het optreden van bekende artiesten als Alex de Haan, Jules de Corte, Caroline Kaart met Willy van Hemert en Roelof Stalknecht. Zo ook een optreden van het Fryske Orkest in de Hervormde Kerk en het bijwonen van de jaarlijkse uitvoering van de Mattheüs-Passion in de Grote Kerk in Leeuwarden.

Toen de animo verminderde werden deze laatste activiteiten beëindigend. Het werd nu een zogenaamd slapend departement. Het verkregen kapitaal bij de verkoop van de kleuterschool werd ondergebracht in een stichting. De rente van dit kapitaal wordt jaarlijks als subsidie uitgekeerd aan diverse culturele instanties in Buitenpost. Het werd vroeger beschouwd als elitair, maar het heeft naar mijn mening een voortrekkersrol gespeeld op het gebied van cultuur, onderwijs, maatschappelijk werk en sociale woningbouw.

(bibu-0502)