de twaalfde mei was een bijzondere dag...

Trouwen, verhuizen, de eerste dag in een nieuwe baan, het zijn allemaal ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Jaren later herinnert men zich nog de kleinste bijzonderheden van die dagen, zoals bijvoorbeeld hoe het weer was, welke kleren men droeg, en zo voort. Zeker tot in de jaren zestig van de vorige eeuw vond dit alles vaak alleen plaats in de meimaand. Maar de twaalfde mei was onder andere op het Friese platteland wel een heel belangrijke dag. De ‘âlde maaie’ was van oudsher de datum waarop nieuwe overeenkomsten ingingen. De arbeider begon bij een nieuwe boer, de ‘faam’ trad bij een andere mevrouw in dienst. De mensen verhuisden op 12 mei, omdat ook de huurcontracten liepen van 12 mei tot 12 mei. Hoe is het gekomen dat een datum midden in de maand zo belangrijk was? Om hier achter te komen moet men heel ver in de historie teruggaan. Het heeft te maken met de invoering van de Gregoriaanse kalender. De Juliaanse kalender, daarvoor in gebruik, kende een jaar dat feitelijk iets te lang was. Deze kalender liep met het verstrijken van de jaren een aantal dagen voor en dat wilde men bijstellen. Daarom voerde men in de 17e eeuw de Gregoriaanse kalender in, waarbij het verschil van twaalf dagen werd weggepoetst. Op deze manier kwam er dus een nieuwe 1 mei.

Bij nieuwe overeenkomsten bleef men echter vasthouden aan de 12e mei, die in feite nog de oude 1 mei was. Personeelsadvertenties in oude kranten, bijvoorbeeld in de ‘Leeuwarder Courant’ gaven een indruk van de maatschappelijke verhoudingen. Zo werd per 12 mei 1881 bij een mevrouw in Amsterdam een ‘net burger meisje’ voor de huishouding gevraagd. In de advertentie stond uitdrukkelijk aangegeven: “geene juffrouw”. Wat zou hier de achtergrond van zijn geweest? In die tijd was het verschil in stand nog groot. Men bedoelde met “eene juffrouw” kennelijk een dame van een hogere stand dan het burgermeisje. Zo iemand moest men blijkbaar niet hebben, want die had het werken vast niet geleerd. Verder moest het gevraagde burgermeisje van ‘gezond gestel’ zijn en goed kunnen naaien, stijven en strijken. Zo omstreeks de jaren ‘80 en ‘90 van de 19e eeuw werden in de Friese kranten veel dienstboden voor ‘Holland’ gevraagd, zoals een ‘eerste meid’, een ‘tweede meid’, en dergelijke, waarbij het loon stond vermeld en verder vaak ‘een goede behandeling’.

(Bibu-0503)