In/bij: de woningbouwstichting

...werd honderd jaar

Directeur Riekele Heida (rechts op de foto) steekt niet onder stoelen of banken dat hij blij is met de media-aandacht voor zijn bedrijf. “In het verleden zijn wij bewust uit de schijnwerpers gebleven, maar het is nu ook wel eens goed om te laten weten wat de SWA allemaal doet”. En dat er meer komt kijken dan het alleen maar ‘huizenboer’ zijn, wordt uit het verhaal van de directeur en manager huur- en bewonerszaken Johannes Douma snel duidelijk.

De woningstichting werd in 1907 door ‘voorname ingezetenen’ van Achtkarspelen in het leven geroepen als reactie op de woningwet van 1907. In die wet werden minimum voorwaarden voor woonruimte omschreven, waar alle huizen aan moesten kunnen voldoen. Voor een tijd waarin de plaggenhut voor diverse inwoners van de gemeente het dak boven het hoofd was, een grote sprong voorwaarts. De stichting kreeg subsidie van de gemeente en kon in 1912 al de eerste door haar gebouwde woning realiseren. In Buitenpost bouwde ze haar eerste woningen aan de Herbrandastraat in 1918. Nu werkt ze volledig zelfstandig en heeft ze bijna 2900 huizen in haar woningvoorraad.

Zelfstandig en toch voor iedereen
“Op zich is de woningbouwstichting een merkwaardig iets. Het is een private instelling met een publieke, zeg maar maatschappelijke, taak. Dat komt niet veel voor”. Bij de uitleg van wat de SWA doet komt het sociale aspect dat het bedrijf in haar werk nadrukkelijk voelt, al snel om de hoek kijken. “We zijn natuurlijk een bedrijf dat winst wil maken, maar alle winst komt ten goede aan haar huurders. Ons winststreven gaat ook beslist niet ten koste van de huurders. Wij willen huizen aanbieden die kwalitatief aan alle eisen voldoen, maar ook betaalbaar blijven. Het is een gegeven dat de meerderheid van onze woningen, volgens de gangbare normen voor iedereen betaalbaar is. Je vindt het ook terug in de manier waarop wij huizenbouw plegen: degelijk maar niet overdreven luxe”. De woningstichting is sterk bij haar huurders betrokken en dat is niet meer dan logisch, legt Heida uit: “Wonen is een eerste levensbehoefte. Het hebben en kunnen betalen van geschikte woonruimte is voor bijna iedereen van essentieel belang. Daar komt veel bij kijken en daar zetten wij ons volledig voor in.”

Goede werkplek
Het SWA-gebouw aan de Zwanebloem herbergt 30 werknemers. “Dit is een fantastische werkplek, praktisch maar ruim opgezet”. Dat Buitenpost het noordelijkste dorp in de gemeente is, maakt voor haar werk niet veel uit. “In principe bevinden al onze woningen zich in een straal van 10 kilometer en dat is goed bereikbaar. We hebben hier ook nog eens het voordeel van de aanwezigheid van anderen, zoals de gemeente, waar we veel mee te maken hebben. Het is eigenlijk nooit echt een overweging geweest om ons onderkomen elders neer te zetten. In het gebouw is nog een werkplaats aanwezig, maar die wordt eigenlijk alleen bij uitzondering gebruikt. Alleen de meest directe utiliteitszaken zoals elektriciteit en water worden zelf gedaan, al het verdere onderhoud wordt uitbesteedt. Daarmee zijn we een grote werkgever voor anderen en ons beleid daarin is om dat zoveel mogelijk in de directe eigen omgeving te doen”.

Gezond bedrijf
De woningstichting is op dit moment tevreden met de situatie waarin ze zich bevindt. “Financieel zijn we gezond, ons huizenbestand is in goede staat en ook kennen we bijna geen leegstand. Voor een woningbouwcorporatie is goede bedrijfsvoering, het vooruitkijken naar de toekomst en kennis van zaken net zo onmisbaar als elk ander bedrijf en daar is SWA gelukkig in haar geschiedenis altijd adequaat mee omgesprongen”. De SWA bedient alle 11 dorpen van de gemeente en de directeur noemt ze “alle 11 even karakteristiek”. In Buitenpost staan 600 van haar woningen. De ‘rijtjeswoningen’ in ons dorp zijn allemaal nog of ooit in haar bezit geweest. Ook twee-onder-één-kap woningen, zoals in de Irenestraat, zijn in haar bezit te vinden. Johannes Douma: “Daar waren we als SWA zelfs al voor de oorlog mee bezig - toen heel erg vooruitstrevend”. Zelfs vrijstaande SWA-woningen zijn in Buitenpost te vinden, bijvoorbeeld de huisjes aan de Oude Dijk. Heida: “Door de bank genomen is de staat van onze huizen zondermeer goed en grote renovaties in dit dorp, door ons, staan er dan ook niet op stapel. Wel is het zo dat een woning zo om de 20 tot 30 jaar grondig onderhanden wordt genomen en verder volgend we de staat van alle huizen op de voet en grijpen zonodig zelf of op verzoek van de huurder, in. De SWA heeft daarmee ieder jaar 2,5 tot 3 miljoen euro aan onderhoudskosten”.

Uitdagingen en opgaves
“Toch hebben wij nog voldoende opgaven en uitdagingen”, stelt Heida, “in een dorp als Buitenpost zouden we toch minimaal 40 nieuwe woningen per jaar moeten kunnen bouwen. Dat halen we soms net, maar het wordt wel steeds moeilijker. Wij merken ook dat de ruimte steeds krapper wordt. We zijn het stadium allang voorbij dat de gemeente ons relatief gemakkelijk een lap grond kon toewijzen, waar we dan onze plannen konden uitvoeren. Er zijn tegenwoordig meer partijen, meer regels en meer belangen”. Voorlopig kan de Stichting even vooruit met de woningen die op het nieuwe plan Lutkepost komen. “We zijn nu bezig met het bouwen van de eerste 16, die in maart 2008 opgeleverd gaan worden. Dit worden ruime gezinswoningen in een fraaie omgeving. We gaan ervan uit dat er uit het dorp ook doorstroming naar deze huizen plaats zal vinden”. Toch wordt de speurtocht naar bouwgrond steeds dringender. “We staan daarom ook echt open voor tips en ideeën van anderen. Zodra een ontwikkeling in het dorp nieuwe bouwgrond kan vrijmaken, dan zijn we er als de kippen bij, hoewel we dat natuurlijk niet altijd van de daken schreeuwen. Maar dat houdt niet in dat we geen dingen over het hoofd kunnen zien, dus als iemand wat weet... we horen het graag.”

Woningzoekenden en ruimte
Het woningtekort in de gemeente, maar ook ons dorp is nijpend. “Op dit moment staan er 1000 woningzoekenden bij ons ingeschreven, voor Buitenpost is dat ongeveer 300. Daarvan is 10% echt dringend, bijvoorbeeld door scheiding of andere problemen”. Net zo goed is de vergrijzing van de bevolking is voor de SWA een steeds grotere uitdaging. “Er is steeds meer vraag naar woningen die voor ouderen geschikt zijn. Wij proberen daar steeds meer op in te spelen bijvoorbeeld met de bouw van appartementencomplexen zoals de Boelensstate, Molenhof en Bouhof. Het is daarbij trouwens wel frappant dat de vraag naar de grotere en luxere appartementen boven gemiddeld is”. Voor ouderen is het voordeel van de goede verbindingen van ons dorp en de aanwezige voorzieningen, zoals het medisch centrum, een voorname reden om hier te komen of blijven wonen.” Daarnaast wordt het aantal bewoners per huis steeds kleiner, ‘gezinsverdunning’ wordt dit genoemd. Nu is dat hier gemiddeld 2,5 personen per woning. “Zou dit verder zakken naar gemiddeld 2,4 dan zou dat betekenen dat we sowieso 100 extra woningen zouden moeten bouwen om aan de vraag te kunnen voldoen”. Het speelt dan ook nog eens een rol dat de wensen van veel huurders steeds uitgebreider worden. Ook voor alleenstaanden en ‘beginners’ is het bijvoorbeeld steeds normaler dat ze meerdere extra kamers in hun woning tot hun beschikking hebben. Het legt wel steeds meer druk op de beschikbare woonruimte.”

'Een huis' is veranderd
Bij het bouwen van een huis komt tegenwoordig veel meer kijken dan vroeger. We hebben nu bijvoorbeeld een begrip als ‘de domotica’, de voorzieningen die het wonen in een huis aangenamer maar ook geschikter voor bijzondere doelgroepen, zoals mensen met een handicap, kunnen maken. Een resultaat van het denkwerk dat daar bij komt kijken is bijvoorbeeld de ‘levensloopbestendige woning’. Directeur Heida: “dit zijn echt geen woningen die er alleen maar voor de bijzondere doelgroepen zijn. Ze zijn door hun inrichting wel veel breder inzetbaar en beter voorbereid op aanpassingen”. Op het plan Mûnewyk is een 16-tal van dit type in de afgelopen jaren gebouwd. Een andere ontwikkeling waar de woningstichting mee te maken heeft is energiezuinigheid. ”Wij plaatsen al jaren standaard Hoog Rendementsketels in onze huizen, hoewel dat sinds kort pas aanbevolen wordt. Maar ook verder in het huis valt er op dit vlak nog veel te ontwikkelen”.

Aandacht voor leefomgeving
“Maar bouwen en onderhouden van een huis is niet het enige waarin we geïnteresseerd zijn. Goed wonen heeft ook veel met de leefomgeving te maken. Het is werk dat misschien niet bij een woningcorporatie verwacht wordt, maar er wel onvermijdelijk mee verbonden is”. Daarbij kan het gaan om individuele problemen onder haar huurders, zoals burenoverlast, huurachterstanden, of bijzondere problemen die te maken hebben met gezondheid of welzijn. De SWA is regelmatig in overleg met maatschappelijk werk, politie, financiële instellingen, huisartsen of ziekenhuizen en anderen. “Het is een moeilijk maar vaak ook echt dankbaar onderdeel van ons werk”, zegt Heida hierover. Verder wordt ook op andere manieren aandacht aan de omgeving geschonken. “Wij dragen bij in voorzieningen als speelplaatsen en zitbanken, maar ook subsidiëren we alle jeugdleden van alle sportverenigingen in onze gemeente met 6 euro per jaar”.

Gewoon doorgaan
“Hoe je het ook wendt of keert, mede door de verzelfstandiging van 2 decennia terug zijn we ook een soort projectontwikkelaar geworden. Maar wel een bijzondere, één die net zoveel bij haar huurders als haar huizen betrokken is. Wat we doen willen we op een eerlijke, betrouwbare en bescheiden manier doen. Op applaus zitten we echt niet te wachten - het feit dat we direct en goed met onze huurders in contact staan, geeft ons de zekerheid dat we het niet slecht doen. We hopen dit werk nog lang op deze manier voort te kunnen zetten”.

De website van de Stichting Woningbouw is: www.swa-buitenpost.nl

(Bibu-09-07)